Во текот на предходната недела, односно, на 4ти декември во МКЦ при европскиот филмски фестивал Синедејс(Cinedays) и на 6ти декември во Куманово на Самоиницијатива ‘25, музичките блокови на овие два културни настани беа збогатени со звукот на Elizabeta Bam. Хрватски бенд кој доаѓа од Загреб и има свирено на Исланд, тоа можеби е најинтересниот факт за нив (барем според мене).

Неспорно е дека се кул. Па фер е да ги чуеме и нивните мислења околу неколку теми во поврзаност со музика, Хрватската сцена и алтернативниот звук. Еве што имаа да одговорат на неколку поставени прашања.

Т: Здраво дечки. Прво, можете ли да се претставите и да ни кажете малку за бендот?

EB: Ние сме Јона, Лукас и Роко. Свириме заедно во пост-хардкор бендот Елизабета Бам. Јас (Јона) свирам гитара и пеам, Лукас е на тапани, а Роко свири бас. Обично велиме дека сме Загребски бенд иако всушност сум единствениот од Загреб, но таму имаме проби и таму се запознавме, па затоа има смисла. Бендот постои од 2022 година, но составот на бендот се има променето така што свириме во овој состав малку помалку од една година, но и покрај мојата скромност, морам да кажам дека ни оди доста добро за толку краток временски период, барем според мене.

Т: Значи, ова беше вашиот прв настап во Македонија. Сте имале и концерти дома, во Хрватска и во други европски земји (Австрија, Италија, Исланд). Ме интересира дали имате забележано разлики помеѓу сцената и публиката во Западна Европа и на Балканот или Централна Европа? И ако да кои се истите.

ЕВ: Па, морам да кажам дека не забележав некоја голема разлика. Досега имавме навистина убави искуства насекаде. Најголемата разлика беше кога свиревме во Исланд. Таму нема обичај да се плаќаат бендови (освен на ултра-успешните) и од бендот се очекува да се издржува исклучиво со мерч. Самата публика беше всушност одлична таму, но малку се мачевме со организаторите. Исто така, не беше лесно да се позајми опрема, а во наше подрачје позајмувањето опрема е најнормална работа. Му кажувате на бендот со кој свирите дека ви треба педала/чинела/приколка или нешто друго и тоа речиси никогаш не е проблем, но во Исланд не беше баш така. Мора да се мачите да најдете некој да ви позајми дел од опремата. А Балканот и Европа отсекогаш биле одлични досега, но од друга страна, не мислам дека сме свиреле доволно во странство за да извлечеме конкретни заклучоци.

Т: Дали постојат одредени европски градови или места каде што чувствувате посебна поврзаност со публиката? Што ги издвојува?

ЕВ: Па, во зависност од тоа колку ја сметаме Европа, а колку Балканот, едно од најинтересните искуства што ги имавме беше во Словенија. Направивме многу мала промоција за концертот во Љубљана, но сепак го преполнивме местото каде што свиревме (Jalla Jalla) и тоа во четврток. Исто така, кога свиревме во Грац, Австрија, тоа беше прв пат некој активно да патува за да дојде на нашиот концерт, а тие луѓе беа Словенци.

Т: Разговаравме за букинг и организирање на настапи, а вие споменавте дека сами се справувате со букинг за многу настапи - како изгледа тој процес зад сцената за вас?

EB: Па, се чини дека некако се поделивме во бендот за секој да прави нешто во што е добар. Јас (Јона) некако сакам да планирам и да комуницирам со луѓе, па затоа најчесто се занимавам со наоѓање свирки и организирање, Роко е практичен, но не е премногу друштвен, па се грижи за логистиката за патување, нарачување стока и слично, а Лукас често останува до доцна и собира разни контакти и познаници што му се корисни. Всушност, тоа е многу работа и не знам дали би можел сè да направам сам, многу е полесно на овој начин бидејќи секој од нас има двајца луѓе кои можеме да ги замолиме да го завршат делот од работата што им е потежок, па сè е навистина распределено нормално. Ќе ни беше полесно ако можевме да се фокусираме само на музиката, но на овој начин научивме многу и знаеме како да го цениме тој дел од работата, што е исклучително важно, а исто така запознавме и многу луѓе што не би ги запознале ако не комунициравме со сите во организацијата.

Т: Дали сметате дека самостојниот букинг ви дава поголема креативна слобода или доаѓа со ограничувања?

EB: Она што ни носи самостојниот букинг е безбедноста. Ако букираме турнеја лошо, знаеме дека е наша вина и веднаш учиме што треба да се промени за следниот пат, а вклучувањето на некој друг секогаш би претставувало ризик работата да не биде извршена како што треба. Секако, постои и опција некој друг да може да ја заврши подобро од нас, но барем на овој начин точно знаеме што правиме. Што се однесува до ограничувањата, потребна е многу енергија за квалитетно и доследно резервирање, и многу знаење што всушност го немаме толку колку што би сакале. Што и да кажат, ако можевме да најдеме личност или организација што навистина би можела да го направи тоа за нас и која се грижи за нашата музика колку што се грижиме ние, немаше да имаме проблем да ја предадеме таа работа на некој што ја прави подобро од нас, но дотогаш ќе се снаоѓаме најдобро што можеме. А има и одреден шарм во тоа да не зависиш од никого освен од себе.

Т: Како би ја опишале моменталната состојба на алтернативната сцена во Хрватска?

ЕВ: Алтернативната сцена во Хрватска е всушност многу богата, во голема мера благодарение на фестивалот на средношколски бендови во Супервал, кој донесе многу нови млади бендови на сцената и охрабри многумина да почнат посериозно да ја сфаќаат музиката.

Т: Дали има градови, места или колективи во Хрватска за кои верувате дека го поттикнуваат напредокот на сцената?

ЕВ: (Јона) Па, би рекол дека во Хрватска има доста колективи кои одржуваат концерти во различни дела, но проблемот често е што не е секогаш лесно да се стапи во контакт со овие луѓе или тие не се многу склони да работат со бендови што не ги познаваат. Според моето искуство, истокот и северот на Хрватска се многу поотворени за нови бендови отколку југот, каде што е тешко за бендови кои не се етаблирани или кои лично не познаваат некого во организацијата да дојдат. Веќе стана внатрешна шега во бендот дека никогаш нема да свириме во Риека затоа што е речиси невозможно да се резервира, до тој степен што успеавме попрвин да свириме во Исланд него ли во Риека.

Т: Моментално, Македонија има голем број млади бендови кои носат нов звук на сцената. Дали е исто и во Хрватска? Дали има промена во алтернативниот звук?

ЕВ: (Јона) Лично би рекол дека во Хрватска има многу одлични млади бендови. Има одлични музичари, а исто така и многу креативни луѓе кои сакаат неконвенционална музика и не се плашат да експериментираат со различни жанрови.

Т: Ако можевте да промените едно нешто за да ја зајакнете алтернативната сцена, што би било тоа?

ЕВ: (Јонa) Мислам дека треба да се променат две работи. Прво, во Хрватска има одлични млади бендови, но многу од нив се плашат или не сакаат да создаваат музика на својот мајчин јазик, мислејќи дека тоа ќе ги доближи до меѓународниот пазар. Многу бендови пишуваат на англиски јазик. Тоа не е нужно зло, но мислам дека повеќето бендови го прават тоа затоа што мислат дека ќе добијат повеќе публика, наместо да биде некоја намерна и креативна одлука, и забораваат дека всушност ја губи оригиналноста и звукот. Не дека немавме проблем со меѓународните концерти иако нашите песни се на хрватски јазик. Добрата музика е добра на кој било јазик, но мислам дека соодносот е главниот проблем, многу повеќе добри бендови работат на англиски отколку на хрватски. Другата работа што важи за Хрватска, но и за целиот регион, е дека дефинитивно ни треба повеќе заедништво меѓу бендовите. Музиката не е натпревар, а многу бендови се однесуваат како да е, а потоа има многу љубомора, лутина и непријателство наместо сите да си помагаме едни на други. Ниеден бенд не може да успее сам бидејќи сите мора да свириме заедно со други бендови и сите зависиме од организатори, тонци, светломајстори и сите други поединци кои мора да работат заедно за да направат добар концерт. Живееме во мали земји кои немаат многу пари и единствениот начин да имаме здрава и успешна алтернативна сцена е сите да се поддржуваме едни со други и да се држиме заедно!

Т: Моментално имате само едно ЕП, „Pamet u glavu!“. Што можеме да очекуваме од вас во иднина? (Албум, турнеја, концерти?)

ЕВ: Моменталниот план е да снимиме уште едно ЕП пред да го започнеме албумот бидејќи имаме многу песни што ги свириме во живо, но не сме ги снимиле. Имено, ништо не е строго дефинирано засега и тој план лесно би можел да се промени. Што се однесува до концертите, во летото 2026 година свириме на фестивал во Хрватска, но се плашам дека не можам да кажам засега кој бидејќи сè уште не го објавиле списокот на изведувачи. Покрај тоа, дефинитивно ќе свириме многу повеќе наоколу, нашата цел е да ги посетиме сите земји во регионот, а исто така и оние во непосредна близина како Унгарија, и дефинитивно ќе го направиме тоа пред летото. Нашата цел е навистина да свириме што е можно почесто, и сме подготвени да одиме каде било, не е важно дали е Германија, Македонија или Казахстан, свириме каде и да можеме!

Големо фала до Elizabeta Bam за одговорите! Не заборавајте да го чуете нивното EP „Pamet u glavu!“.

Last week, on December 4th at the MKC during the European Film Festival Cinedays and on December 6th in Kumanovo at Samoinicijativa '25, the music blocks of these two cultural events were enriched with the sound of Elizabeta Bam. A Croatian band that comes from Zagreb and has played in Iceland, that is perhaps the most interesting fact about them (at least in my opinion).

It's undeniable that they're cool. So it's only fair to hear their opinions on a few topics related to music, the Croatian scene, and alternative sound. Here's what they had to say in response to a few questions.

T: Hi guys. First, can you introduce yourself and tell us a little about the band?

EB: We are Jona, Lukas and Roko. We play together in the post-hardcore band Elizabeta Bam. I (Jona) play guitar and sing, Lukas is on drums and Roko plays bass. We usually say that we are a Zagreb band even though I am actually the only one from Zagreb, but we have rehearsals there and we met there, so it makes sense. The band has been around since 2022, but the line-up has changed so we have been playing in this line-up for a little less than a year, but despite my modesty, I have to say that we are doing quite well in such a short period of time, at least in my opinion.

T: So, this was your first performance in Macedonia. You have also had concerts at home, in Croatia and in other European countries (Austria, Italy, Iceland). I am curious if you have noticed any differences between the stage and the audience in Western Europe and the Balkans or Central Europe? And if so, what are they.

EB: Well, I have to say that I didn't notice any big difference. So far we've had really nice experiences everywhere. The biggest difference was when we played in Iceland. There's no custom of paying bands (except for the ultra-successful ones) and the band is expected to support themselves solely with merch. The audience itself was actually great there, but we struggled a bit with the organizers. It was also not easy to borrow equipment, and in our area borrowing equipment is a normal thing. You tell the band you're playing with that you need a pedal/cymbal/trailer or something and it's almost never a problem, but in Iceland it wasn't really like that. You have to struggle to find someone to lend you some of the equipment. And the Balkans and Europe have always been great so far, but on the other hand, I don't think we've played enough abroad to draw any concrete conclusions.

T: Are there certain European cities or places where you feel a special connection with the audience? What makes them stand out?

EB: Well, depending on how much we consider Europe and how much the Balkans, one of the most interesting experiences we had was in Slovenia. We did very little promotion for the show in Ljubljana, but we still packed out the place we played at (Jalla Jalla) on a Thursday. Also, when we played in Graz, Austria, that was the first time anyone actively traveled to come to our show, and those people were Slovenians.

T: We were talking about booking and organizing shows, and you mentioned that you handle the booking for many shows yourself - what does that process look like behind the scenes for you?

EB: Well, it seems like we kind of split up in the band so that everyone does something they're good at. I (Jona) kind of like to plan and communicate with people, so I mostly deal with finding gigs and organizing, Roko is hands-on but not too social, so he takes care of the logistics of traveling, ordering merchandise, etc., and Lukas often stays up late and gathers various contacts and acquaintances that are useful to him. It's actually a lot of work and I don't know if I could do it all by myself, it's a lot easier this way because each of us has two people we can ask to do the part of the job that's harder for them, so everything is really distributed normally. It would have been easier for us if we could just focus on the music, but this way we learned a lot and we know how to appreciate that part of the job, which is extremely important, and we also met a lot of people that we wouldn't have met if we didn't communicate with everyone in the organization.

T: Do you think that self-booking gives you more creative freedom or does it come with limitations?

EB: What self-booking brings us is security. If we book a tour badly, we know it’s our fault and we immediately learn what needs to be changed for the next time, and involving someone else would always be a risk that the job won’t be done properly. Of course, there’s also the option that someone else can do it better than us, but at least this way we know exactly what we’re doing. As for the limitations, it takes a lot of energy to book quality and consistently, and a lot of knowledge that we don’t really have as much as we would like. Whatever they say, if we could find a person or organization that could actually do it for us and that cares about our music as much as we do, we wouldn’t have a problem handing that job over to someone who does it better than us, but until then we’ll just do the best we can. And there’s a certain charm in not depending on anyone but yourself.

T: How would you describe the current state of the alternative scene in Croatia?

EВ: The alternative scene in Croatia is actually very rich, largely thanks to the Superval high school band festival, which brought many new young bands to the scene and encouraged many to start taking music more seriously.

T: Are there any cities, places or collectives in Croatia that you believe are driving the scene forward?

EВ: (Jona) Well, I would say that there are quite a few collectives in Croatia that are giving concerts in different parts of the world, but the problem is often that it is not always easy to get in touch with these people or they are not very inclined to work with bands that they do not know. In my experience, the east and north of Croatia are much more open to new bands than the south, where it is difficult for bands that are not established or who do not personally know someone in the organization to come. It has already become an inside joke in the band that we will never play in Rijeka because it is almost impossible to get booked, to the point that we managed to play in Iceland rather than Rijeka.

T: Currently, Macedonia has a lot of young bands that are bringing a new sound to the scene. Is it the same in Croatia? Is there a shift in the alternative sound?

EВ: (Jona) Personally, I would say that there are a lot of great young bands in Croatia. There are great musicians, and also a lot of creative people who like unconventional music and are not afraid to experiment with different genres.

T: If you could change one thing to strengthen the alternative scene, what would it be?

EВ: I think two things need to change. First, there are great young bands in Croatia, but many of them are afraid or don’t want to create music in their native language, thinking that it will bring them closer to the international market. Many bands write in English. That’s not necessarily a bad thing, but I think most bands do it because they think they will get more audience, instead of it being some intentional and creative decision, and they forget that it actually loses its originality and sound. Not that we didn’t have a problem with international concerts even though our songs are in Croatian. Good music is good in any language, but I think the ratio is the main problem, many more good bands work in English than in Croatian.
The other thing that applies to Croatia, but also to the whole region, is that we definitely need more togetherness between bands. Music is not a competition, and many bands act as if it is, and then there is a lot of jealousy, anger and hostility instead of everyone helping each other. No band can succeed alone because we all have to play together with other bands and we all depend on organizers, sound guys, light guys and all the other individuals who have to work together to make a good concert. We live in small countries that don't have much money and the only way to have a healthy and successful alternative scene is for everyone to support each other and stick together!

T: You currently have only one EP, “Pamet u glavu!”. What can we expect from you in the future? (Album, tour, concerts?)

EВ: The current plan is to record another EP before starting the album because we have a lot of songs that we play live, but we haven’t recorded them. Namely, nothing is strictly defined for now and that plan could easily change. As for concerts, in the summer of 2026 we are playing a festival in Croatia, but I’m afraid I can’t say which one yet because they haven’t announced the list of performers yet. Besides that, we will definitely play a lot more around, our goal is to visit all the countries in the region, and also those in the immediate vicinity like Hungary, and we will definitely do that before the summer. Our goal is really to play as often as possible, and we are ready to go anywhere, it doesn’t matter if it’s Germany, Macedonia or Kazakhstan, we play wherever we can!

Big thanks to Elizabeta Bam for the answers! Don't forget to listen to their EP "Pamet u glavu!".

Интервју со бендот Elizabeta Bam (hr) | Interview with the band Elizabeta Bam (hr)

Интервју со бендот Human Non Human (Шведска) | Interview with Human Non Human (Sweden)